AMAÇ
Mikroorganizmaların ellerle temas yoluyla hastadan hastaya, çalışandan hastaya, hastadan çalışana bulaşmasını önlemek.
KAPSAM
Hastanemiz idari birimler hariç tüm birimleri kapsar.
KISALTMALAR
BYS: Bilgi Yönetim Sistemi
İNFLİNE: Hastane Enfeksiyonları Sürveyans Sistemi
TANIMLAR
El Hijyeni: Herhangi bir el temizliği eylemi için kullanılan genel bir tanımdır. El hijyeni; el yıkamayı, antiseptik el yıkamayı, alkollü el antiseptiği ile el ovalamayı, cerrahi el antisepsisini, antisepsi/dekontaminasyon/bakterilerden arındırmayı, el bakımını, el temizlemeyi, el dezenfeksiyonu, hijyenik el antisepsisini, hijyenik el yıkamayı kapsar.
El Hijyeninin Hastane İçin Önemi: Usulüne uygun el yıkama hastane enfeksiyonlarının önlenmesinde en basit yöntemdir. Yetersiz el hijyeni, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde halen yaygın olarak görülen hastane enfeksiyonlarına neden olan başlıca etmenler arasında yer almaktadır. Yüksek morbidite, mortalite ve tedavi maliyetine neden olan bu enfeksiyonlardan korunmaya yönelik tedbirlerin başında, yeterli el hijyeninin sağlanması gelir. Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonlar hasta güvenliğiyle ilgili önemli sorunlardan birisidir. Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonlar; hastanede uzamış yatışa, hastalarda uzun süre normal yaşamdan uzak kalmaya, mikroorganizmalarda antimikrobiyal direncinde artışa, artmış maliyete ve ölüme sebep olmaktadır. Bu tür enfeksiyonların önlenmesi hastanemizin öncelikli amacıdır. El hijyeni sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların ve antimikrobiyallere dirençli patojenlerin yayılımının önlenmesinde en önemli ve en basit enfeksiyon kontrol önlemidir. Yapılan araştırmalarda el hijyeninin Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların oranlarını ve dirençli patojenlerin bulaşını azaltmadaki etkisi gösterilmiştir.
“El Hijyeniyle İlgili Genel Hastane Hedefleri: Hastane enfeksiyonlarından korunmak için el hiyeninin 5 endikasyon ilkesine göre yapılması amaçlanmaktadır. 5 endikasyon; hasta temas öncesi, hasta temas sonrası, aseptik işlemlerden önce, vücut sıvılarıyla temas sonrası ve hasta çevresiyle temas sonrasını kapsamaktadır. Hastanemiz el hijyeni uyum oranı için hedef değer %75 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte alt göstergeler bazında da ( 5 endikasyon bazında, meslek gruplarına göre ve bölüm bazında) analizler yapılmakta ve hedef değerin yakalanması amaçlanmaktadır.
Sürekli İyileştirme Stratejisi: El hijyenine uyumun geliştirilmesine yönelik etkin stratejilerin belirlenmesi ve uygulanması çok önemlidir. Hastanemizce kullanılan stratejiler;
Eğitim: El hijyeninin önemi, el hijyeni endikasyonları, el hijyeni sağlama yöntemleri ve uygulama, eldiven kullanımı ile ilgili kurallar, el antiseptikleri ile ilgili genel bilgiler, ‘’El Hijyeni İçin 5 Endikasyon’’, alkol bazlı el antiseptikleri ile ilgili alınması gereken güvenlik önlemleri hakkında çalışanlara eğitimler yapılmaktadır. Eğitimler; meslek grupları ve bölümlere, çalışanların bilgi ve davranış düzeylerine göre yıllık olarak planlanır. İşe yeni başlayan çalışanlara genel oryantasyon programı içinde el hijyeni eğitimi yapılır.
Denetleme ve Geri Bildirim: Sahada yapılan el hijyeni uyum gözlemleri ve geri bildirimler sonucunda tespit edilen uygunsuzluklara yönelik alınan önlemler el hijyeninin sürekliliğinin sağlanması için önemlidir.
Hatırlatıcıların Kullanılması: BYS üzerinde çalışanlara el hijyeninin önemi ile ilgili hatırlatıcı görsel bulunmaktadır ve sağlık bakım alanlarında el hijyeni afişleri asılıdır.
El hijyeni Uyumunun Değerlendirilmesi:
El hijyeni ekibi: El hijyeni koordinatörü ve ekip üyelerinden oluşmaktadır. El hijyeni ile ilgili çalışmalar, gözlemler ve uygulamalardan sorumludurlar. El hijyeni uygulamaları enfeksiyon kontrol hemşireleri ve her klinikten seçilmiş hemşireler tarafından haberli yada habersiz, “El Hijyeni Uygulama Gözlem Formu” doldurularak belirli periyotlarla kontrol edilir. Bu formlardaki veriler enfeksiyon kontrol hemşiresi tarafından İNFLİNE sistemine girilir. Sisteme girişi yapılan veriler 3 ayda bir BYS’ de yayınlanarak tüm çalışanlarının görmesi sağlanır. Epidemi şüphesi ya da riski olduğu durumlarda, ilgili kliniklerde gözlem sıklığı ve sayısı artırılır.
İyileştirme: Tespit edilen olumsuzluklara yönelik iyileştirme faaliyetleri planlanır ve uygulanır. Uygulanan müdahalelerinin kısa ve uzun vadeli etkilerinin değerlendirilerek sürekli iyileştirme sağlanmaya çalışılır.
Anket uygulama: Çalışanların " el hijyeni bilinci ve uygulama düzeyi " ve "el hijyeni inanç ölçeği" ulusal ve uluslararası geçerliliği olan ölçekler ile yılda bir ölçülür. Ölçümler sonucuna göre iyileştirmeye yönelik gerekli faaliyetler yapılır.
Yöneticiler Ve Çalışanların El Hijyeniyle İlgili Temel Sorumlulukları
Sağlık çalışanları; Hastaya ve işleme uygun yöntemi belirleyerek el hijyenini sağlamalıdır. El hijyeni ile ilgili hastanenin oluşturduğu talimatlara göre hareket etmelidir. Verilen eğitimlere katılım sağlanmalıdır. Sahada tespit ettikleri malzeme ve ekipman eksikliklerini yönetime iletmelidir.
Yöneticiler; El hijyeni stratejilerini ve hasta güvenlik kültürünü teşvik eden koşullar oluşturmalıdır Sağlık çalışanlarının el yıkama için güvenli ve sürekli su kullanabilecekleri lavabolara erişimleri sağlanmalıdır. Sağlık çalışanları için hasta bakım verdikleri ortamda kolayca erişebilecekleri alkol bazlı el hijyen ürünleri sağlanmalıdır. El hijyenine uyum kurumsal bir öncelik haline getirilmeli ve el hijyeniyle birlikte enfeksiyonu önlemeye ve kontrol altına almaya yönelik diğer aktivitelerde gerekli liderlik, finansal ve yönetsel destek sağlanmalıdır. El hijyeni eğitimi ve enfeksiyon kontrol eğitimleri planlanmalıdır. Alkol bazlı el hijyen ürünlerinin üretimi ve saklanması ulusal güvenlik talimatlarına ve yerel yasal düzenlemelere uygun olmalıdır. El hijyenine uyum analizleri yapılmalı tespit edilen eksikliklere yönelik iyileştirme faaliyetleri başlatılmalıdır.
Antiseptik / Antimikrobiyal el yıkama: Elleri su ve sabunla veya antiseptik ajanlar içeren deterjanlarla yıkamak.
Antiseptik el ovma (el ovma): Su kullanmaya ihtiyaç duymadan ve durulama veya havlu ya da başka türlü kurulama gerektirmeyen antiseptik bir el ovma ürününü mikroorganizmaların üremesini engellemek veya azaltmak için uygulamak.
El Antisepsisi /Dekontaminasyon /Mikropları uzaklaştırma: Antiseptik bir el ovma ürününü uygulayarak veya antiseptik bir el yıkama ürününü kullanarak mikroorganizmaların üremesini engellemek veya azaltmak.
El Bakımı: Cilt irritasyonu riskini azaltmaya yönelik eylemler. El Yıkama: Elleri sabun ya da antimikrobiyal sabun ve suyla yıkamak.
El Temizleme: Kir, organik maddeler veya mikroorganizmaların fiziksel veya mekanik olarak uzaklaştırılması amacıyla gerçekleştirilen el hijyeni uygulamaları.
El Dezenfeksiyonu: Dünyanın bazı bölgelerinde yaygın bir şekilde kullanılan bir terimdir ve antiseptik el yıkama, antiseptik el ovalama, el antisepsisi / dekontaminasyon / mikropları uzaklaştırma, antimikrobiyal sabun ve suyla el yıkama, hijyenik el antisepsisi veya hijyenik el ovma gibi kavramlara atıfta bulunur.
Hijyenik El Yıkama: Antiseptik bir el yıkama ürünüyle cilt florasını etkilemeden, geçici florayı azaltmak amacıyla ellerin yıkanması anlamında kullanılır. Geniş bir spektruma sahiptir, ancak hijyenik el ovmadan daha az etkili ve daha yavaş tesirlidir.
Cerrahi Amaçlı El Antisepsisi /Elleri Ameliyat İçin Hazırlama: Ameliyat yapacak ekip tarafından, ciltteki kalıcı florayı azaltmak ve geçici florayı yok etmek amacıyla, ameliyat öncesinde gerçekleştirilen antiseptik el yıkama veya antiseptik el ovalama işlemidir. Bu tür antiseptikler genellikle kalıcı antimikrobiyal aktiviteye sahiptirler.
Cerrahi Amaçlı El Yıkama: Ameliyat öncesi ellerin yıkanması terimi, antimikrobiyal sabun ve su ile ellerin ameliyata hazırlanması anlamında kullanılmaktadır.
Cerrahi Amaçlı El Ovma: Ameliyat öncesi susuz ve alkol bazlı el ovma ürünleriyle ellerin ameliyata hazırlanması anlamında kullanılmaktadır
SORUMLULAR
İdari birimler dışında tüm hastane çalışanları.
FAALİYET AKIŞI
Hijyenik El Yıkama;
Kan, vücut sıvıları, sekresyonlar, kontamine materyalle veya bu örneklerin alınması veya taşınması esnasında kullanılan kaplarla temas sonrası, Hastayla direkt temastan önce ve sonra, İnvaziv işlemlerde eldiven giymeden önce ve sonra yapılır.
1. Takılar varsa çıkartınız.(yüzük, saat, bileklik vb.)
2. Akarsu altında ellerinizi ıslatınız.
3. El yıkama maddesinin (düz sıvı/katı sabun, antimikrobiyal sabun, el antiseptiği) el yüzeyine tümüyle temas etmesini sağlayınız.
4. Parmaklar, avuç içleri, bilekler ve el sırtlarını 25–30 saniye süreyle yıkama maddesiyle kuvvetlice ovuşturunuz. Sabunun köpürmesini sağlayınız.
5. Bol su ile ellerinizi durulayınız.
6. Ellerinizi kağıt havlu ile kurulayınız.
7. Musluğu ellerinizi kuruladığınız kağıt havlu ile kapatınız.
Alkollü El Antiseptiği Kullanımı
1. Akar su yoksa, malzeme eksikliği ya da ulaşma zorluğu nedeniyle el yıkama yapamıyorsanız ve ellerinizde gözle görünür kirlenme yok ise, alkollü el antiseptikleriyle hijyenik el ovma yapınız. Görünür kirlenme varsa mutlaka lavaboya ulaşınız.
2. Elinize 3-5cc (1–2 pump) alkollü el antiseptiği alınız.
3. Parmaklar, avuç içleri, bilekler ve el sırtlarını antiseptik madde kuruyana kadar ovunuz.
4. Alkollü el antiseptiğini ıslak ellere uygulamayınız.
5. Etkili el antisepsisi için hijyenik el yıkama yapınız, ellerinizi kuruladıktan sonra alkollü el antiseptiği ile ovunuz.
6. Alkollü el antiseptiklerini çalışanların kolay ulaşılabilecekleri yerlerde bulundurunuz.
Cerrahi El Yıkama
1. El yıkamadan önce saat, yüzük vb. takılarınız varsa çıkartınız.
2. Akar su altında ellerinizi ıslatınız.
3. 15–25 ml. antiseptik madde ile ellerin bütün yüzeylerini (avuç içi, el sırtı ve parmak araları vb.), dirsekleri de içine alacak şekilde 3–5 dakika süreyle yıkayınız.
4. Mümkünse tırnaklarınızı tırnak fırçası ile fırçalayınız.
5. Ellerinizi yukarı kaldırarak parmak uçlarından dirseklere doğru bol su ile durulama işlemini yapınız.
6. Steril havlu ile ellerini kurulayınız.